Dış Ticaret İstatistikleri
|
Milyar ABD doları |
||||||||
|
|
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
|
İhracat (FOB) |
113.883 |
134.907 |
152.462 |
151.803 |
157.610 |
143.839 |
142.530 |
156.993 |
|
İthalat (CIF) |
185.544 |
240.842 |
236.545 |
251.661 |
242.177 |
207.234 |
198.618 |
233.800 |
|
Ticaret Hacmi |
299.427 |
375.749 |
389.007 |
403.464 |
399.787 |
351.073 |
341.148 |
390.793 |
|
Ticaret Dengesi |
-71.661 |
105.935 |
-84.083 |
-99.859 |
-84.567 |
-63.395 |
-56.089 |
-76.807 |
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
Türkiye ekonomisi, 1980’li yıllardan bu yana uygulanan liberalleşme süreci sayesinde yüksek büyüme oranlarına ulaşmıştır. Bu sürecin en önemli kilometre taşlarından biri, Türkiye’nin 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üye olmasıdır. Bu gelişmeyi takiben Türkiye, AB ile müzakereleri de neticelendirerek 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği’ne girmiştir. Tüm bu adımların sonucunda, dış ticaret hem ihracat hem de ithalat bakımından hızla artmıştır. İhraç mallarının yapısında, sanayi ürünlerinin tarım ürünlerinin yerini almasında etken olan kayda değer değişimler gözlenmiştir.
İhracat
1980 yılından bu yana izlenen ve ihracata dayalı kalkınma modeli çerçevesinde uygulanan politikalarla uyumlu olarak, ihracatın Türkiye için önemi gerek nitelik gerekse de nicelik olarak son derece artmıştır.
Özellikle 1980 yılında başlayan ve 1990’ların ortalarına kadar devam eden süreçte, tekstil ve giyim ürünleri, demir-çelik ve gıda maddesi üretimi gibi emek-yoğun sanayi ürünlerinin pazar içindeki payıyla ilgili olarak son derece önemli gelişmeler gözlemlenmiştir.
1996 yılında, Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği Anlaşması yapılmasıyla birlikte Türkiye, ihracatta yeni bir yapısal dönüşüm sürecine girmiştir. Geçtiğimiz yıllarda meydana gelen gelişmeler, elektrikli/elektronik makine ve ekipmanlar ile otomobil üretimi gibi yüksek teknoloji gerektiren sektörlerde üretim ve ihracatın belirgin bir biçimde arttığını göstermektedir. Bu açıdan bakıldığında, sanayi ürünleri üretiminin de ihracat pazarı içindeki payının arttığı görülmektedir.
2017 Yılında En Çok İhracat Yapılan Ürün Grupları
|
|
Ürün Grupları |
milyar ABD doları |
Toplam ihracattaki payı (%) |
|
1 |
Demir yolu veya tramvay vagonları dışındaki araçlar; bunların aksam ve parçaları |
23,940 |
15,3 |
|
2 |
Kazanlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler; bunların aksam ve parçaları |
13,825 |
8,8 |
|
3 |
Kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler ve bunlardan elde edilen ürünler |
10,879 |
6,9 |
|
4 |
Örme ve tığ ile işlenmiş ürünler ve bunlardan elde edilen eşyalar |
8,840 |
5,6 |
|
5 |
Demir-çelik |
8,230 |
5,2 |
|
6 |
Elektrikli makine ve cihazlar; bunların aksam ve parçaları |
8,090 |
5,2 |
|
7 |
Örme ve tığ işi olmayan ürünler ve bunlardan elde edilen eşyalar |
5,948 |
3,8 |
|
8 |
Demir-çelik ürünleri |
5,599 |
3,6 |
|
9 |
Plastik ve plastik ürünleri |
5,474 |
3,5 |
|
10 |
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler |
4,327 |
2,8 |
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
2017 Yılındaki Başlıca İhracat Pazarları
|
Pazarlar |
milyar ABD doları |
Pay (%) |
|
A-AB 28 |
73,906 |
47,1 |
|
B-Türkiye’deki Serbest Bölgeler |
1,995 |
1,3 |
|
C-Diğer ülkeler |
81,092 |
51,7 |
|
1- Diğer Avrupa ülkeleri |
9,805 |
6,2 |
|
2- Kuzey Afrika ülkeleri |
7,525 |
4,8 |
|
3- Diğer Afrika ülkeleri |
4,149 |
2,6 |
|
4- Kuzey Amerika ülkeleri |
9,700 |
6,2 |
|
5- Orta Amerika ülkeleri ve Karayipler |
1,171 |
0,7 |
|
6- Güney Amerika ülkeleri |
1,295 |
0,8 |
|
7- Yakın ve Orta Doğu ülkeleri |
35,334 |
22,5 |
|
8- Diğer Asya ülkeleri |
11,271 |
7,2 |
|
9- Avustralya ve Yeni Zelanda |
0,648 |
0,4 |
|
10- Diğer ülkeler |
0,192 |
0,1 |
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
İthalat
Türkiye’nin ithalat rejimi, AB ile kurulan Gümrük Birliği’ne tam uyum, EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) ile mevcut ilişkilerin sürmesi ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyeliğinin getirdiği yükümlülükleri yerine getirmek açısından yaşanan liberalleşmeyi vurgular niteliktedir. Ortak Gümrük Tarifesi’ne uyum sağlamak amacıyla Türkiye, gümrük oranlarının azaltılması ile ilgili yapılan çalışmalara özel bir önem atfetmektedir. İthalat rejiminde gereken değişikliklerin gerçekleşmesiyle birlikte, 1 Ocak 1996 tarihinde AB ile Gümrük Birliği Anlaşması yürürlüğe girmiştir. Türkiye’nin 1980’lerden beri benimsemiş olduğu ithalat rejiminin temel hedefleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Türkiye’nin Uluslararası Ticaret Örgütlerine Üyelikleri
Türkiye, 1995 yılından bu yana Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesidir. Ekonomik İşbirliği Örgütü (EİÖ), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİÖ), Dünya Gümrük Örgütü (DGÖ), Milletlerarası Ticaret Odası (MTO), D-8 ve benzeri diğer organizasyonlar içindeki katılımı ve üyelikleri, Türkiye’nin bölgesel ve uluslararası ticaret normları ile bütünleşme konusunda sergilemiş olduğu kararlılığın açık bir göstergesidir.
Türkiye, AB ile olan Gümrük Birliği’ne ek olarak; Arnavutluk, Bosna Hersek, Faroe Adaları*, Fas, Filistin, Gana*, Güney Kore, Gürcistan, İsrail, İsviçre ve Lihtenştayn, İzlanda, Karadağ, Kosova*, Lübnan*, Makedonya, Malezya, Mısır, Moldova*, Morityus, Norveç, Sırbistan, Singapur*, Suriye (askıya alınmıştır), Şili, Tunus ve Ürdün ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamıştır. (*onaylanma aşamasındadır)
